Nöfer Ne Demek? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Bir İnceleme
“Nöfer” kelimesi, birçoğumuzun kulağında pek de tanıdık olmayan, ancak İstanbul sokaklarında duyabileceğiniz bir kelimedir. Peki, nöfer ne demek? Hemen her gün karşılaştığımız, ancak çoğu zaman yüzeysel olarak geçiştirdiğimiz bu kelime, aslında toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından çok önemli bir soruya işaret ediyor. Bu yazımda, nöfer kelimesinin ne anlama geldiğini, İstanbul’un çeşitli yerlerinden örneklerle, farklı toplumsal grupların nasıl etkilediğini inceleyeceğim.
Nöfer Ne Demek? Toplumsal Bir Kavramın Derinlikleri
“Nöfer” kelimesinin kökeni, genellikle İstanbul’un sokaklarında, bazı semtlerinde, bazen de toplu taşımalarda duyabileceğiniz bir kelimedir. Kelime, aslında “yavaş” veya “gösteriş yapmadan” anlamına gelir. Ancak, bu kelimenin bir toplumsal anlamı vardır. Özellikle sokakta birinin size doğru yürürken, onu “nöfer” olarak tanımlamak, genellikle o kişinin kendi alanında dikkat çekmemek, toplumun dışındaki kurallara uymamak gibi bir anlam taşır. Fakat kelimenin toplumsal cinsiyetle ve sosyal adaletle olan ilişkisi, bambaşka bir boyutta.
Bunu anlatırken, toplumsal normların nereye oturduğunu bir düşünelim. İstanbul’da her sabah işe gitmek için evden çıkarken, kafamda birçok soru belirir: “Bugün yine nasıl karşılanacağım? Yine dikkatimi çekecek miyim?” Çünkü İstanbul gibi büyük bir şehirde, sürekli olarak insanların bakışlarını, yorumlarını ve yargılarını hissedersiniz. Farklı cinsiyetlerden, yaşlardan ve kültürlerden insanlarla karşılaşırız. İşte bu noktada, nöfer kelimesi, bu farklılıkların bir şekilde birleştiği bir yere işaret eder.
Nöfer ve Toplumsal Cinsiyet: Kadınlar, Erkekler ve Görünürlük
İstanbul’un yoğun trafiğinde, özellikle toplu taşıma araçlarında, bu kelimenin yansımasını sıkça görürüz. Bir sabah metrobüsle işe giderken, kadın ve erkeklerin konumları arasındaki farkı gözlemlemiştim. Kadınlar genellikle daha arka sıralarda yer alırken, erkekler ön tarafta, bazen şiddetli bir şekilde alana hakimiyet kurmaya çalışır. Bu davranışlar, nöfer kavramının sadece bir sosyal davranış biçimi değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyetin ve gücün bir yansımasıdır.
Kadınların, toplumsal olarak daha az görünür olmaları gerektiği, hatta bazen kendi alanlarını daraltarak yürümeleri gerektiği algısı, nöfer kelimesiyle örtüşür. Toplum, kadınları çoğu zaman “sessiz”, “görünmeyen” ve “nöfer” olmaya zorlar. Bu da kadınların kendilerini ifade etmelerinin, bir alan açmalarının ve haklarını savunmalarının önünde büyük bir engel oluşturur. Kadınların “görünür” olmaları, bazen toplum tarafından hoş karşılanmaz ve onları sanki “nöfer” olmaya iten bir baskı uygulanır.
Nöfer ve Sosyal Adalet: Yoksulluk, Marjinallik ve Ayrımcılık
Sosyal adalet açısından bakıldığında, nöfer kelimesi, toplumun marjinalleşmiş gruplarına dair önemli bir noktayı işaret eder. Birçok kez, metrobüs durağında ya da otobüsle gittiğim bir gün, yaşlı, engelli ya da sokaklarda yaşayan insanları görmek beni derinden etkiliyor. Bir grup genç, gülüşerek ve oldukça rahat bir şekilde yerleşirken, engelli bir insan ya da sokakta yaşayan biri her gün toprağa basmak zorunda kalır. Nöfer olmak, bazen bu gruplar için hayatta kalabilme mücadelesine dönüşür. Bir yanda rahatça yürüyen, her şeyin sahibi gibi gözüken bir grup, diğer yanda kaybolmaya, görünür olmamaya çalışan bir grup.
Toplumsal adaletin sağlanması gerektiği bu dünyada, her bireyin görünür olması gerekir. Ama toplumsal yapılar, bazı grupların yok sayılmasına ve “nöfer” olmalarına sebep oluyor. Bunun en acı örneklerinden biri, İstanbul’un sokaklarında işsiz birinin ya da evsiz birinin yaşadığı zorluklardır. Görünür olamayan bu insanlar, çoğu zaman hem fiziksel hem de duygusal anlamda yok sayılır. Bu durumda, nöfer kelimesi, aslında bir tür marjinallik halini alır.
Farklı Gruplar ve Nöfer Ne Demek? Günlük Hayatta Yansıması
Bir gün, bir kafede çalışırken, gözlerim sokakta yürüyen farklı gruplara kaydı. Bir grup kadın, hızla yürüyerek, ellerinde poşetlerle bir yerlere doğru gidiyordu. Yanlarında kimse yoktu, sanki yalnızlıkla beraber “nöfer” olmaları bekleniyordu. Hemen ardından gelen bir grup genç, gülerek, sesli sesli şarkılar söylüyorlardı. Onlar, oldukça “görünür”, oldukça sesliydi. Ama bu durum, kadınlar için çok farklıydı. Kadınların toplumdaki rolü, en basitinden, dikkat çekmemek ve yerlerini bilmekle sınırlıydı. Nöfer kelimesi, bu ikiliği yansıtan bir ifade halini almıştı.
Bu sokak sahneleri, bana, her bireyin içindeki toplumsal yapılarla nasıl mücadele ettiğini ve nerelerde engellendiğini hatırlattı. Bazen görünmek, bazen de “nöfer” olmak, hepimizin gündelik hayatında karşılaştığı bir durumdur.
Sonuç: Nöfer, Toplumsal Cinsiyet ve Adaletin Kesişim Noktası
Sonuç olarak, nöfer kelimesi, sadece bir sosyal davranış biçimi değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adaletle doğrudan bağlantılı bir kavramdır. İstanbul’un sokaklarında, metrobüslerinde, iş yerlerinde, her birimiz farklı kimliklerle, rollerle ve yaşantılarla karşı karşıyayız. Toplumun marjinalleşmiş grupları, çoğu zaman “görünür” olmaktan uzak durmaya zorlanıyor. Kadınlar, engelliler, yaşlılar ve daha pek çok grup, toplumsal baskılar nedeniyle görünmez olmaya itilmekte. Bu yazıda bahsettiğimiz gibi, nöfer olmak bazen hayatta kalabilmenin, bazen de toplumun onlara yüklediği kimliğin bir yansımasıdır. Bu yüzden hepimizin, toplumdaki her bireyi daha görünür kılmak ve adaletin sağlanmasına katkı sunmak için çaba göstermesi gerekiyor.