Doğruluk ve Tekrar Nedir? Verilerin Ardındaki Gerçek Hikayeler
Ankara’da, sabah işe gitmek için evden çıktığımda ilk işim hemen bir kahve alıp, gazete veya internetten gündemi takip etmek. Hangi ekonomi haberi ilginç, hangi şirketin hisseleri yükseldi, hangi yeni analizde neler söylenmiş diye gözden geçiriyorum. Ama hep aklımda şu soru var: Doğruluk ve tekrar nedir? Her şeyin gerisinde ne yattığını hep merak ettim. Verilerin gücü, analizin doğruluğu ve tekrarın ne kadar önemli olduğunu keşfetmeye çalıştım.
Ve bu yazıda, hayatın içinde doğruluğu ve tekrarın ne demek olduğunu, hem kişisel deneyimlerimden hem de veri dünyasından harmanlayarak anlatmaya çalışacağım. Hazırsanız, başlayalım.
Doğruluk ve Tekrar: Bir Ekonomist Olarak İki Temel Kavram
Ekonomi okumuş biri olarak, verilerle iç içe olmanın ne demek olduğunu çok iyi biliyorum. Ama her şeyden önce, doğruluk ve tekrar kelimelerinin gücünü anlamak önemli. Gerçekten her veri doğru mu? Peki ya bu veriler ne kadar doğru bir şekilde tekrarlanabiliyor? İş dünyasında ve ekonomide bu iki kavramın ne kadar önemli olduğunu, küçük bir örnekle anlatayım.
Geçen yıl, bir finans raporunda şu ifadeyi okumuştum: “XYZ şirketi, geçtiğimiz yıl %15 büyüdü.” Bir ekonomist olarak bu tür ifadeleri okurken hemen bir şeyleri sorgulamaya başlıyorum. Bu %15’lik büyüme doğru mu? İstatistiksel olarak doğru olsa da, kullanılan veri kaynakları, toplanma şekli ve raporlama biçimi de büyüme oranını etkileyebilir. Bir şeyi doğrulamak, sadece sayılara bakmakla bitmiyor; veriyi sağlayan kaynak, toplama yöntemi ve analiz biçimi de önemli. İşte doğruluğun asıl meselesi burada yatıyor.
Doğruluk Nedir? Veriyi Anlamak
“Doğruluk” dediğimizde, aslında bir şeyin gerçekliğini, güvenilirliğini sorguluyoruz. İş dünyasında, özellikle ekonomik analizlerde ve finans raporlarında doğruluk en önemli faktörlerden biri. Hatırlıyorum, üniversitedeki bir derste hocamız bir örnek vermişti: “Diyelim ki, bir şirketin yıl sonunda net karı %20 arttı. Ama bu oran nasıl hesaplanmış? Kısa vadeli satışlar mı, yoksa uzun vadeli yatırımlar mı dikkate alınmış?” Bu soruyu sorduktan sonra, öğrenciler arasında bir sessizlik olmuştu. Çünkü doğru olabilecek verilerin farklı yorumları, analizleri ve biçimleri olabilir.
Ankara’daki bir arkadaşım var, Gökhan. Kendisini çok severim ama sürekli “X şirketi %20 büyüdü” demekten sıkılmamıştı. Her fırsatta bu veriyi tekrarlıyordu, ta ki bir gün verilerin kaynağını sormaya başlayana kadar. İnanın, doğruyu bulmak, sadece büyüme oranlarının ne olduğunu bilmekten çok daha derin bir iş. Gerçek bir doğruluğu elde etmek, sadece sayılara değil, bu sayıları toplarken kullanılan araçlara, yöntemlere ve kaynaklara da bakmakla olur.
Tekrar Nedir? Verilerin Aynı Sonuçları Vermesi
“Tekrar” biraz daha anlaşılır bir kavram gibi görünebilir, değil mi? Verilerin aynı sonucu defalarca vermesi, doğru bir sonuç çıkarmanın bir başka yoludur. Ama yine de, tekrarın da bir anlamı var; aynı şeyin doğru bir şekilde tekrar edilmesi gerekir.
Birçok işyerinde veya ekonomide, belirli veriler ve sonuçlar sürekli tekrarlanır. Örneğin, bir şirket yıllık büyüme hedeflerini tutturduğunda, bunu sürekli olarak raporlar. Tekrarlar, bir şeyin doğruluğunu kanıtlamak için kullanılabilir. Öyle ki, verinin sürekli olarak aynı sonucu vermesi, o veriye güvenimizi arttırır. Ancak, tekrarların peşinden gitmek, veri kaynaklarının doğruluğunu göz ardı etmek demek değildir. Bunu hayatımda birkaç kez gözlemledim: Mesela bir arkadaşım sürekli olarak bir ürünü alıyor, her seferinde “Bu gerçekten işe yarıyor!” diyor. Ama ben gözlemlerimi yapınca, her ürün alımında aslında sadece birkaç benzer durumu tekrar ettiğini fark ettim. Yani her tekrarı doğru kabul etmek, her zaman güvenilir veriye ulaşmak demek değildir.
Gerçek Hayatta Doğruluk ve Tekrar: Bir Hikaye
Bir gün, iş yerinde yoğun bir hafta geçiriyordum. Haftalık raporları hazırlarken, verilerin doğruluğuna daha fazla dikkat etmeye başlamıştım. Bu sefer sadece şirketin satış verilerini değil, aynı zamanda müşteri geri bildirimlerini de inceledim. Bir geri bildirimde, müşterinin üründen memnun olduğu belirtilmişti. Hemen bunun arkasındaki veriyi tekrar kontrol ettim, çünkü tekrar eden geri bildirimler, ürünün gerçekten beğenildiğini gösteriyordu. Ama bazı geri bildirimler, aslında benzer şikayetleri taşıyordu. Burada gördüğüm şey şuydu: Verilerin doğruluğu ve tekrarlar, bir arada anlam kazandığında güvenilir olur.
İşte bu basit gözlemde, doğruluğun ve tekrarın ne kadar iç içe geçtiğini gördüm. Doğru veriyi bulmak, aynı verinin doğru bir şekilde tekrar edilmesiyle anlam kazandı.
Sonuç: Doğruluk ve Tekrar, Verinin Kalitesini Nasıl Etkiler?
Doğruluk ve tekrar, verinin kalitesini belirleyen iki temel unsurdur. Hem doğru veri toplamak hem de bu verilerin doğru bir şekilde tekrarlanabilir olması, analizlerin doğru sonuçlar vermesini sağlar. Verileri doğru şekilde analiz etmek, yalnızca sayıların üzerinde düşünmek değil, aynı zamanda onları nasıl topladığınızı ve nasıl sunduğunuzu anlamaktır. Gökhan’ın sürekli tekrarladığı büyüme oranı, doğru verilerle desteklenmezse, sadece bir sayıdan ibaret olur.
Bursa’da, arkadaşlarım bana bazen “Bunlar hep rakam, senin işin çok karışık” diyorlar. Ama işin içine girince, verilerin, doğru şekilde toplandığında ve tekrarlanabilir olduğunda, aslında hayatımızın birçok alanında nasıl bu kadar etkili olduğunu görebiliyorsunuz.
Veri dünyasında doğruluk ve tekrar ne kadar önemliyse, gerçek dünyada da aynı şekilde güvenilir ve doğru bilgiler, iş hayatındaki kararları şekillendiriyor.